Forced Degradation and Stability Indicating Studies of Drugs
ความคงตัวทางเคมีของโมเลกุลของยาเป็นสิ่งที่จำเป็นอย่างยิ่งต่อความปลอดภัย และคุณภาพของเภสัชภัณฑ์ ซึ่งทั้งองค์การด้านอาหารและยา (FDA) และ ข้อกำหนดของ ICH ได้ระบุให้ต้องมีการศึกษาถึงความคงตัวของยา และเภสัชภัณฑ์ในสภาวะต่างๆ เพื่อให้ทราบถึงสภาวะการผลิต และภาชนะบรรจุที่เหมาะสม ตลอดจนการเก็บรักษา และอายุของเภสัชภัณฑ์นั้นๆ ซึ่งเป็นข้อมูลที่จำเป็นต้องแสดงในเอกสารขึ้นทะเบียน
Forced degradation เป็นการทำให้เกิดการสลายตัวของยา และเภสัชผลิตภัณฑ์ด้วยสภาวะที่รุนแรง โดยเป็นสภาวะที่รุนแรงกว่าสภาวะเร่ง (accelerated conditions). เพื่อศึกษาถึงความคงตัวของโมเลกุลยา และความจำเพาะของวิธีที่ใช้ในการตรวจสอบ หรือที่เรียกว่า Stability indicating method (SIM) ซึ่งโดยปกติรายละเอียดของสภาวะในการทดสอบที่สภาวะรุนแรงของยาแต่ละชนิดจะไม่มีระบุไว้ในคู่มือหรือข้อกำหนดของการตรวจสอบ ทั้งนี้ควรเป็นสภาวะที่ทำให้เกิดการสลายตัวของตัวยาสำคัญประมาณ 5-20% และสามารถตรวจสอบได้ด้วย SIM ที่พัฒนาขึ้น วัตถุประสงค์ของการทำ Forced degradation ได้แก่ ทำให้ทราบถึงเส้นทางการสลายตัวของยา และ ชนิดของสารที่ได้จากการสลายตัว ตรวจสอบโครงสร้างของสารที่ได้จากการสลายตัว ตรวจสอบถึงปัจจัยและกลไกที่มีผลต่อความคงตัวของยาในเภสัชภัณฑ์ เข้าใจถึงคุณสมบัติทางเคมีของโมเลกุลของยา ได้รูปแบบเภสัชภัณฑ์ และกระบวนการผลิตที่ได้ยาที่มีความคงตัวดี ตลอดจนแนวทางการแก้ปัญหาความคงตัวที่เกี่ยวข้องกับเภสัชภัณฑ์ที่ผลิตได้เป็นอย่างดี ดังนั้นจะเห็นว่าการศึกษาความคงตัวด้วยการทำ Forced degradation จึงเป็นแนวทางที่มีประโยชน์ในการผลิตยาที่มีคุณภาพ และปลอดภัยต่อผู้บริโภคอย่างมาก
Scheme 1. An illustrative flowchart describing various stress conditions used for degradation of drug substance and drug product.
(Reference: Journal of Pharmaceutical Analysis 2014;4(3):159–165)
ภ.ญ. วลัยลักษณ์ เมธาภัทร
ธันวาคม 2559